کلیه دو عضو مهم بدن بوده و زمانی که کلیه ها قادر به انجام وظایف طبیعی خود مانند تصفیه خون، تنظیم تعادل مایعات و مواد معدنی و تولید هورمون های ضروری نباشد، فرد به نارسایی کلیه مبتلا شده است. این بیماری بنا به دلایل مختلفی اعم از مشکلات در بافت و ساختار کلیه، عفونت، داروهای مضر، دیابت یا فشار خون بالا به دو صورت حاد و مزمن رخ می دهد. در برخی موارد نارسایی کلیه منجر به تجمع سموم در بدن و مشکلات قلبی می شود. حال با ما همراه باشید زیرا در این مقاله به بررسی موضوعاتی اعم از علائم و دلایل بروز نارسایی کلیه، عوارض بیماری، روشهای تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت.
نارسایی کلیه چیست؟
نارسایی کلیه به زمانی که کلیه ها توانایی انجام وظایفشان را از دست دهند، گفته می شود. لازم به ذکر است وظایف کلیه ها شامل تصفیه خون، دفع سموم و مواد زائد و تنظیم تعادل مایعات است. نارسایی کلیه به دو دسته حاد و مزمن در بدن افراد رخ می دهد و در این عارضه بدن قادر به دفع صحیح مواد زائد و حفظ تعادل مایعات نمی باشد و در نتیجه بدن سرشار از سموم می شود. در صورت عدم درمان این عارضه ممکن است عوارض های جدی و خطرناکی سلامتی شما عزیزان را تهدید کند.
علائم نارسایی کلیه
لازم به ذکر است علائم نارسایی کلیه به شدت و نوع بیماری بستگی دارد به همین دلیل علائم این بیماری در بدن هر فرد متفاوت است. در صورت بروز هر یک از علائم ذکر شده در زیر به بهترین متخصص اورولوژی تهران مراجعه نمایید. برخی از مهمترین علائم این بیماری به شرح زیر است:
- تهوع
- گیجی
- تشنج و کما
- کاهش اشتها
- خارش پوست
- مشکلات تنفسی
- خستگی و ضعف
- افزایش فشار خون
- تغییرات در رنگ ادرار
- کاهش میزان دفع ادرار
- خستگی و ضعف عمومی
- درد یا فشار در ناحیه کمر یا پهلو
- تورم در قسمت های مختلف بدن
بیشتر بخوانید: سندرم نفروتیک چیست؟
دلایل بروز نارسایی کلیه
نارسایی کلیه بنا به دلایل مختلفی رخ می دهد که در این قسمت به برخی از مهمترین علت این بیماری اشاره می نماییم:
- دیابت
- عفونت ها
- کم آبی بدن
- فشار خون بالا
- عفونت های مکرر
- افت شدید فشار خون
- کاهش جریان خون کلیه
- بیماری های کلیوی ارثی
- مسدود شدن مجاری ادراری
- آسیب های قبلی به کلیه ها
- بیماری های خودایمنی مانند لوپوس
- گلومرولونفریت (التهاب گلومرول ها)
- مسمومیت یا مصرف برخی از داروها
- رفلاکس (شرایطی که باعث برگشت ادرار به سمت کلیه ها می‌شود)
انواع نارسایی کلیه
همانطور که در بالا ذکر کردیم نارسایی کلیه به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می شود. هر یک از آنها دارای ویژگی، علل و روشهای درمان متفاوتی می باشد. انواع نارسایی کلیه به شرح زیر است:
نارسایی کلیه حاد
نارسایی کلیه حاد به طور ناگهانی و در مدت زمانی کوتاه ( چند ساعت یا چند روز) اتفاق می افتد. در این نوع نارسایی، عملکرد کلیه به سرعت کاهش یافته و در صورت عدم درمان منجر به آسیب دائمی کلیه ها می شود. لازم به ذکر است نارسایی کلیه حاد قابل برگشت بوده و با درمان مناسب، عملکرد کلیه به حالت طبیعی بازمیگردد.
این عارضه بیشتر در افرادی که بستری هستند یا به مراقبت های ویژه نیاز دارند، مشاهده می شود. برخی از شایع ترین دلایل بروز نارسایی کلیه حاد به شرح زیر است:
- کم آبی بدن
- افت شدید فشار خون
- مسدود شدن مجاری ادراری
- آسیب ناشی از داروها یا سموم
- آسیب فیزیکی یا ضربه به کلیه ها
- عفونت مانند عفونت های ادراری یا سپسیس
نارسایی کلیه مزمن
در نارسایی کلیه مزمن، کلیه ها به تدریج و طی سالها عملکرد خود را از دست می دهند. معمولا این نوع نارسایی ناشی از بیماری های مزمن بوده که عملکرد کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. نارسایی کلیه مزمن بدون علائم خاصی بوده و روند بروز علائم آن بسیار کند است. دلایل اصلی بروز این عارضه به شرح زیر است:
- دیابت
- عدم تحرک
- فشار خون بالا
- تغذیه نامناسب
- بیماری های کلیوی ارثی
- آسیب‌های قبلی به کلیه ها
عوامل تاثیرگذار در افزایش خطر ابتلا به نارسایی کلیه
- افزایش سن
- استعمال سیگار
- اضافه وزن شدید
- عوامل ارثی و ژنتیکی
- بیماری قلبی و عروقی
- ساختار غیر طبیعی کلیه
عوارض ناشی از نارسایی کلیه
کلیه ها نقش حیاتی در تصفیه خون، حفظ تعادل مایعات و تولید هورمون های مهم دارند. مهمترین عوارض ناشی از نارسایی کلیه به شرح زیر است:
- کم خونی
- بیماری قلبی
- اختلال نعوظ
- خارش پوست
- فشار خون بالا
- ضعف استخوان
- اختلالات عصبی
- اختلالات گوارشی
- خطر بروز عفونت
- ضعف و خستگی
- کاهش میل جنسی
- مشکلات قلبی و عروقی
- تجمع سموم و مواد زائد در بدن
- اختلالات در تعادل مایعات و الکترولیت ها
روشهای تشخیص نارسایی کلیه
تشخیص نارسایی کلیه شامل روشهای مختلفی بوده که میزان آسیب دیدگی کلیه ها و علت های احتمالی را شناسایی می کند. روشهای تشخیص این عارضه به شرح زیر است:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- بیوپسی کلیه
- سونوگرافی کلیه
- سی تی اسکن یا MRI
بیشتر بخوانید: عفونت کلیه چیست؟
روشهای درمان نارسایی کلیه
درمان نارسایی کلیه به نوع و شدت بیماری بستگی دارد و شامل روشهای مختلفی بوده که در ادامه به اصلی ترین روشهای درمان اشاره می نماییم:
- دیالیز
- پیوند کلیه
- دارو درمانی
- درمان علت بیماری
- تغییرات رژیم غذایی
- تغییرات سبک زندگی
- کنترل بیماری های زمینه ای
- کاهش مصرف سیگار و مشروبات الکلی
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، نارسایی کلیه یکی از مشکلات جدی پزشکی بوده که به طور حاد یا مزمن رخ می دهد. در صورت عدم درمان مناسب منجر به عوارض جدی اعم از تجمع سموم، اختلالات الکترولیتی، فشار خون بالا، کم خونی و بیماری های قلبی می شود. جهت پیشگیری از پیشرفت بیماری و کاهش عوارض، کنترل بیماری های زمینه ای مانند دیابت و فشار خون، رژیم غذایی مناسب و مصرف داروهای تجویز شده ضروری است.