تنگی مجرای ادراری یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری بوده که باعث اختلال در دفع ادرار و بروز علائمی همچون کاهش جریان ادرار، احساس تخلیه ناقص مثانه و عفونت های مکرر می شود. این عارضه زمانی رخ می دهد که مجرای ادرار به دلیل زخم، التهاب یا تشکیل بافت اسکار باریک شده و در نتیجه عبور ادرار را دشوار می کند. این بیماری در اثر عوامل مختلفی اعم از ضربه، عفونت، جراحی های قبلی یا حتی برخی بیماری های التهابی بروز می کند. در این مقاله به بررسی دقیق تر علل، علائم و روشهای تشخیص و درمان این بیماری می پردازیم پس با ما همراه باشید.
تنگی مجرای ادراری چیست؟
تنگی مجرای ادرار به باریک شدن غیرطبیعی مسیر خروج ادرار از مثانه گفته می شود که معمولا به دلیل تشکیل بافت اسکار در مجرا رخ می دهد. این عارضه منجر به کاهش جریان ادرار، تخلیه ناقص مثانه و انسداد کامل مسیر ادرار می شود. لازم به ذکر است به دلیل طول بیشتر مجرای ادراری در مردان، این مشکل در آنها شایع تر است. با توجه به محل و شدت تنگی، علائم و روشهای درمان برای این عارضه متفاوت است. تشخیص به موقع و درمان مناسب منجر به جلوگیری از بروز عوارض جدی مانند عفونت های مکرر و آسیب کلیوی می شود.
دلایل بروز تنگی مجرای ادراری
بهتر است بدانید این عارضه بنا به دلایل مختلفی اعم از التهاب، آسیب یا ایجاد بافت اسکار در دیواره مجرا ایجاد می شود. این آسیب دیدگی ناشی از عوامل مختلفی بوده که شامل موارد زیر است:
- عوامل مادرزادی: جالب است بدانید برخی افراد از بدو تولد دچار تنگی مجرای ادرار هستند.
- بیماری های التهابی و پوستی: بیماری لیکن اسکلروزیس باعث تنگی طولانی در مجرا می شود.
- ضربه و آسیب فیزیکی: تصادفات، سقوط، ضربه به ناحیه لگن یا دستگاه تناسلی و ورزش های رزمی.
- عفونت های ادراری و مقاربتی: بیماری هایی مانند سوزاک و کلامیدیا که موجب التهاب و زخم در مجرا می شوند.
- روشهای پزشکی: استفاده طولانی مدت از سوند، جراحی های پروستات، سنگ شکنی یا جراحی های دیگر در مجرای ادراری.
- پرتودرمانی و سرطان های اورولوژیک: در برخی مواقع ممکن است پرتودرمانی و سرطان موجب ایجاد بافت اسکار در مسیر خروج ادرار شوند.
بیشتر بخوانید: سنگ مثانه چیست؟
علائم تنگی مجرای ادراری
همانطور که در بالا ذکر کردیم تنگی مجرای ادرار منجر به کاهش جریان ادرار و اختلال در تخلیه مثانه می شود. این عارضه ممکن است به تدریج یا به صورت ناگهانی بروز کند و شدت این علائم از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از شایع ترین علائم این عارضه به شرح زیر است:
- درد و سوزش ادرار
- کاهش جریان ادرار
- ناتوانی کامل در دفع ادرار
- ادرار خونی یا تغییر رنگ آن
- احساس نیاز مکرر به دفع ادرار
- تورم و درد در ناحیه تناسلی یا لگن
- ترشحات غیرطبیعی از مجرای ادرار
- مشکل در دفع ادرار و تاخیر در شروع آن
- باقی ماندن ادرار در مثانه پس از ادرار کردن
عوارض تنگی مجرای ادراری
بهتر است بدانید در صورت عدم درمان این عارضه، مشکلات جدی در سیستم ادراری بروز می کند. شدت این عوارض به میزان انسداد مجرا و مدت زمانی که بیماری بدون درمان باقی مانده، بستگی دارد. برخی از رایج ترین عوارض این بیماری به شرح زیر است:
- کاهش جریان ادرار
- احتباس حاد ادراری
- هیدرونفروز (تورم کلیه ها)
- احساس تخلیه ناقص مثانه
- کاهش قدرت باروری در مردان
- تشکیل سنگ‌های مثانه و کلیه
- تکرر ادرار، درد و مشکل در تخلیه مثانه
- درد هنگام انزال یا حتی خون در مایع منی
- افزایش فشار در مثانه و برگشت ادرار به کلیه ها
روشهای تشخیص تنگی مجرای ادراری
ابتدا لازم به ذکر است در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا باید به بهترین متخصص اورولوژی تهران مراجعه نمایید. به طور کلی پزشکان برای تشخیص این عارضه از روش های مختلفی استفاده می کنند که شامل بررسی علائم، معاینه فیزیکی و آزمایشات تخصصی است. به طور کلی روشهای تشخیص این بیماری به شرح زیر است:
- سونوگرافی
- آزمایش ادرار
- سیستوسکوپی
- اورتروگرام رتروگراد
- اندازه گیری جریان ادرار
- معاینه فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی
بیشتر بخوانید: تکرر ادرار چیست؟
روشهای درمان تنگی مجرای ادراری
لازم به ذکر است تاکنون هیچ داروی خاصی برای درمان این بیماری وجود نداشته اما بسته به شدت تنگی، محل آن و سابقه درمان های قبلی، روش های مختلفی برای باز کردن مجرای ادرار و بهبود جریان ادرار وجود دارد. به طور کلی روشهای درمان تنگی مجرای ادراری به شرح زیر است:
- اورتروتومی داخلی
- قرار دادن سوند ادراری
- اتساع (گشاد کردن مجرا)
- اورتروپلاستی (جراحی ترمیمی مجرا)
- انحراف جریان ادرار (در موارد شدید)
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، تنگی مجرای ادرار یک مشکل جدی در دستگاه ادراری بوده که به دلیل التهاب، عفونت، آسیب دیدگی یا جراحی های قبلی ایجاد می شود و منجر به کاهش جریان ادرار، عفونت های مکرر، آسیب به کلیه ها، تشکیل سنگ می شود. روشهای درمانی متنوعی از جمله اتساع مجرا، اورتروتومی و اورتروپلاستی وجود دارند که با توجه به شدت بیماری انتخاب می شوند. از آنجایی که پیشگیری همیشه امکان پذیر نیست، بنابراین رعایت نکاتی مانند جلوگیری از عفونت های مقاربتی، پرهیز از آسیب های ناحیه تناسلی منجر به کاهش خطر بروز تنگی مجرا می شود.