سنگ مثانه یکی از اختلالات رایج در دستگاه ادراری بوده که به دلیل تجمع مواد معدنی در مثانه و غلیظ شدن ادرار بروز می کند. سنگ مثانه در اندازه ها و شکل های مختلفی ایجاد می شوند و منجر به بروز علائمی اعم از درد هنگام ادرار، خونریزی یا احساس نیاز به ادرار مکرر می شوند. هنگامی که مثانه به طور کامل تخلیه نشود، سنگ مثانه تشکیل شده که این عارضه ناشی از مشکلاتی همچون بزرگ شدن پروستات، عفونت های مزمن یا کمبود مایعات می باشد. حال با ما همراه باشید زیرا در ادامه به بررسی موضوعات مختلفی در این زمینه اعم از علت بروز این عارضه، علائم، عوارض، روشهای تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت.
سنگ مثانه چیست؟
سنگ مثانه، توده ای سخت و متشکل از مواد معدنی بوده که در مثانه ایجاد می شود. هنگامی سنگ مثانه تشکیل می شود که مثانه به طور کامل تخلیه نشود و ادرار در آن تجمع یابد. این موضوع منجر به تجمع مواد معدنی در ادرار و بروز سنگ کلیه می شود که طبق تحقیقات بدست آمده معمولا این بیماری در مردان بالای 50 سال مشاهده می شود. بهتر است بدانید بیشتر از 90 درصد از حجم ادرار متشکل از آب بوده و 10 درصد باقی مانده شامل نمک و مواد زائد پروتئینی می باشد.
علائم بروز سنگ مثانه
علائم سنگ مثانه در بدن هر فرد متفاوت بوده زیرا به محل، اندازه و نوع سنگ بستگی دارد. اما لازم به ذکر است در برخی موارد این سنگ ها کوچک بوده و بدون هیچگونه علائم خاصی بروز می کند که تنها در آزمایشات پزشکی قابل تشخیص است. به طور کلی علائم این عارضه به شرح زیر است:
- تکرر ادرار
- درد در بیضه
- ادرار تیره یا کدر
- بی اختیاری ادرار
- نیاز به ادرار مکرر
- وجود خون در ادرار
- عفونت های ادراری مکرر
- درد و سوزش هنگام ادرار
- ناتوانی در تخلیه کامل مثانه
- درد در ناحیه پایین شکم یا لگن
توجه: در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا به بهترین متخصص اورولوژی تهران مراجعه نمایید تا با معاینه فیزیکی علت اصلی این عارضه بررسی و هرچه سریعتر روند درمان را شروع کند.
دلایل بروز سنگ مثانه
غلیظ شدن ادرار نشان دهنده کم آبی بدن و ناتوانی در تخلیه کامل ادرار بوده که باقی ماندن ادرار برای مدت طولانی منجر به بروز سنگ مثانه و عفونت مجاری ادراری می شود. به طور کلی سنگ مثانه به دلیل تجمع مواد معدنی در مثانه بوجود می آید و تحت تاثیر چندین شرایط مختلف قرار می گیرد. اما رایج ترین دلایل بروز این عارضه شامل موارد زیر است:
عدم تخلیه کامل مثانه
لازم به ذکر است هنگامی که مثانه به طور کامل تخلیه نشود، ادرار به مدت طولانی در مثانه باقی می ماند و منجر به تجمع مواد معدنی و بروز سنگ در مثانه می شود. معمولا این عارضه به دلیل مشکلاتی اعم از بزرگ شدن پروستات در مردان و مشکلات عصبی رخ می دهد.
عفونت های ادراری مکرر
یکی از دلایل رایج بروز این عارضه، عفونت های دستگاه ادراری می باشد. این عفونت ها باعث تغییرات در شیمیای ادرار شده که این موضوع زمینه ساز بروز سنگ های مثانه می باشد. لازم به ذکر است باکتری ها و ارگانیسم های دیگر موجب بروز عفونت یا التهاب مثانه می شوند. به طور کلی مردان بیشتر از زنان دچار سنگ مثانه می شوند اما زنان به دلیل مجرای ادراری کوتاه تر، بیشتر از مردان به عفونت مثانه مبتلا می شوند.
بزرگ شدن پروستات در مردان
بهتر است بدانید غده پروستات اطراف مجرای ادراری را احاطه کرده و ادرار را از مثانه به خارج بدن منتقل می کند. در مردان با بزرگ شدن پروستات، فشار زیادی به مجرای ادرار وارد می شود که این موضوع باعث بروز مشکلاتی در تخلیه ادرار و تشکیل سنگ در مثانه می شود.
سنگ کلیه
یکی دیگر از علل تشکیل این عارضه، سنگ کلیه بوده که از طریق دو لوله ادراری به مثانه منتقل می شوند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی در مثانه می شود. بهتر است بدانید سنگ های کوچک ممکن است بدون درد از ادرار عبور کنند، اما سنگ های بزرگ نیاز به درمان پزشکی دارند.
مثانه نوروژنیک
مثانه نوروژنیک یا عصبی یکی از دلایل تشکیل سنگ کلیه است که به اعصابی که پیام ها را از مغز به عضلات مثانه منتقل می کند، آسیب می زند. وارد شدن ضربه یا آسیب به این اعصاب مانع از ارسال سیگنال ها به ماهیچه های مثانه جهت انقباض و انبساط می شود. بنابراین این اختلال باعث باقی ماندن ادرار در مثانه و تشکیل سنگ می شود.
کمبود مایعات
عدم مصرف مایعات کافی و ادرار غلیظ باعث تجمع مواد معدنی در مثانه شده که در نهایت این موضوع منجر به تشکیل سنگ های مثانه می شود.
اختلالات متابولیک
مشکلات متابولیک اعم از افزایش سطح کلسیم، اوریک اسید یا سایر مواد شیمیایی در بدن باعث تشکیل سنگ در مثانه می گردد.
وجود بیماری های زمینه ای
برخی بیماری ها مانند دیابت، نارسایی کلیه و اختلالات گوارشی احتمال بروز سنگ مثانه را افزایش می دهند.
مصرف داروها و مواد شیمیایی
مصرف برخی داروها، به ویژه داروهایی که برای درمان عفونت یا مشکلات ادراری استفاده می شود باعث تغییرات در شیمیای ادرار و احتمال بروز سنگ می شوند.
سایر دلایل بروز این عارضه
- التهاب مثانه
- افتادگی مثانه
- رژیم غذای نامناسب
- دیورتیکول‌های مثانه
- مجرای ادرار آسیب دیده
- آسیب عصبی در سکته مغزی
- انجام عمل سیستوپلاستی تقویتی
روشهای تشخیص سنگ مثانه
معمولا پزشکان برای تشخیص سنگ مثانه از روشهای مختلفی استفاده می کنند که به طور کلی این روش ها به شرح زیر است:
- سونوگرافی
- اشعه ایکس
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- سی تی اسکن
- سیستوسکوپی
- معاینه فیزیکی
روشهای درمان سنگ مثانه
لازم به ذکر است درمان این بیماری به اندازه، نوع و محل سنگ بستگی دارد به همین دلیل درمان هر فرد متفاوت بوده که در ادامه به رایج ترین آنها اشاره می نماییم:
- جراحی
- دارو درمانی
- سیستوسکوپی
- سیستولیتولاپاکسی
- شوک درمانی (ESWL)
- افزایش مصرف مایعات
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، سنگ مثانه یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری بوده که به دلایل مختلفی اعم از عفونت های ادراری، بزرگ شدن پروستات یا مشکلات عصبی بروز می کند. این سنگ ها با علائمی همچون درد هنگام ادرار، خونریزی و نیاز مکرر به ادرار بوجود می آید. تشخیص سنگ مثانه از طریق معاینات فیزیکی، آزمایش ادرار و تصویربرداری انجام می شود و درمان آن به اندازه و نوع سنگ بستگی دارد و شامل روشهای جراحی و غیرجراحی می باشد.